Νεάντερταλ και πρώιμα είδη ανθρώπου ζούσαν στο ελληνικό νησί πολλές χιλιάδες χρόνια νωρίτερα από ό,τι πιστευόταν ως τώρα.
Νέα στοιχεία τα οποία δείχνουν πως στη Νάξο ζούσαν Νεάντερταλ και πρώιμα είδη ανθρώπου τουλάχιστον 200.000 χρόνια πριν- δεκάδες χιλιάδες χρόνια νωρίτερα από ό,τι πιστευόταν ως τώρα- ανακάλυψε διεθνής επιστημονική ομάδα.
Τα ευρήματα της έρευνας, που δημοσιεύτηκαν στο Science Advances, βασίζονται σε πολυετείς ανασκαφές και προκαλούν αμφιβολίες ως προς όσα πίστευαν οι επιστήμονες μέχρι σήμερα για τις μετακινήσεις των ανθρώπινων πληθυσμών στην περιοχή- η οποία για πολύ καιρό πιστευόταν πως ήταν απρόσιτη και ακατοίκητη πριν την έλευση του σύγχρονου ανθρώπου.
Τα νέα στοιχεία αυτά ενδεχομένως να οδηγήσουν σε επανεξέταση των θεωριών περί των διαδρομών που ακολούθησαν οι προϊστορικοί μας πρόγονοι καθώς περνούσαν στην Ευρώπη, καθώς και σε αναθεώρηση των αντιλήψεων περί των δυνατοτήτων τους για προσαρμογή σε νέα περιβαλλοντικά δεδομένα.
«Μέχρι πρότινος, αυτό το μέρος του κόσμου δεν παρουσίαζε μεγάλο ενδιαφέρον για τις μελέτες πάνω στα πρώιμα είδη ανθρώπων, αλλά τα αποτελέσματα της έρευνας μας αναγκάζουν να επανεξετάσουμε πλήρως την ιστορία των νησιών της Μεσογείου» είπε ο Τρίσταν Κάρτερ, αναπληρωτής καθηγητής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου ΜακΜάστερ και ένας εκ των επικεφαλής της έρευνας, την οποία πραγματοποίησε μαζί με τον Δημήτρη Αθανασούλη, προϊστάμενο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.
Αν και οι κυνηγοί της Λίθινης Εποχής κατοικούσαν στην ηπειρωτική Ευρώπη για πάνω από ένα εκατομμύριο χρόνια, οι επιστήμονες πίστευαν ως τώρα για τα νησιά της Μεσογείου πως κατοικήθηκαν μόλις 9.000 χρόνια πριν (στη Νεολιθική Περίοδο), από γεωργούς- με την κεντρική ιδέα να είναι πως μόνο ο σύγχρονος άνθρωπος (Homo sapiens) ήταν αρκετά εξελιγμένος για να μπορεί να φτιάξει σκάφη με τα οποία θα μπορούσε να ταξιδέψει στη θάλασσα. Ως εκ τούτου, πιστευόταν πως το Αιγαίο Πέλαγος ήταν απροσπέλαστο για τους Νεάντερταλ και πρώιμα είδη ανθρώπου γενικότερα- με τη μόνη οδό από και προς την Ευρώπη να είναι η Θράκη.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΕΛΙΔΑΣ ΝΑΞΟΥ
Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Στελίδας Νάξου
Σύμφωνα με τη νέα έρευνα, η οποία εντάσσεται στο πλαίσιο του Αρχαιολογικού Προγράμματος Στελίδας Νάξου, η λεκάνη του Αιγαίου ήταν προσβάσιμη από πολύ νωρίτερα: Σε κάποιες φάσεις της Εποχής των Παγετώνων η θάλασσα βρισκόταν πολύ πιο χαμηλά, αφήνοντας έτσι μια χερσαία οδό που συνέδεε τις ηπείρους, την οποία πιθανότατα προϊστορικοί πληθυσμοί να ακολούθησαν για να φτάσουν στη Στελίδα της Νάξου- στην ουσία μια εναλλακτική οδό μετανάστευσης μεταξύ της Ευρώπης και της Αφρικής. Οι επιστήμονες πιστεύουν πως η περιοχή αυτή θα ήταν ιδιαίτερα ελκυστική στους προϊστορικούς εκείνους ανθρώπους, λόγω της αφθονίας πρώτων υλών, ιδανικών για την κατασκευή εργαλείων, και την παρουσία πόσιμου νερού.
Ωστόσο, όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση του πανεπιστημίου, ο κ. Κάρτερ υπογραμμίζει πως την ίδια περίοδο, εισερχόμενοι σε αυτή την περιοχή οι πληθυσμοί των προ-Νεάντερταλ ειδών θα βρέθηκαν αντιμέτωποι με ένα νέο περιβάλλον, που περιελάμβανε διαφορετικά ζώα, φυτά και ασθένειες- προκλήσεις που προϋπέθεταν νέες στρατηγικές προσαρμογής.
Στο εν λόγω επιστημονικό άρθρο παρουσιάζονται στοιχεία ανθρώπινης δραστηριότητας περίπου 200.000 χρόνια πριν στη Σελίδα, έναν αρχαιολογικό χώρο της προϊστορικής περιόδου στη βορειοδυτική ακτή της Νάξου, που προϊστορικοί Homo sapiens, Νεάντερταλ και άλλα πρώιμα είδη ανθρώπου χρησιμοποιούσαν ως λατομείο, αποκτώντας από εκεί πέτρες για εργαλεία και όπλα.
Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση, τα επιστημονικά δεδομένα που προκύπτουν από την έρευνα δίνουν περαιτέρω «τροφή» στη συνεχιζόμενη συζήτηση γύρω από τη σημασία των επάκτιων και θαλάσσιων οδών για την κίνηση των ανθρώπων. Αν και τα σημερινά δεδομένα δείχνουν πως ήταν δυνατόν να περάσει κανείς το Αιγαίο με τα πόδια πριν από 200.000 χρόνια πριν, οι ερευνητές θεωρούν υπαρκτό το ενδεχόμενο οι Νεάντερταλ να είχαν φτιάξει κάποια πρωτόγονα είδη σκαφών, με τα οποία μπορούσαν να ταξιδέψουν σε σχετικά μικρές αποστάσεις.
Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Στελίδας Νάξου
Η ανασκαφή στη Στελίδα συνδιευθύνεται από τον Δρ Τρίσταν Κάρτερ και τον Δρ Δημήτριο Αθανασούλη, και είναι μία συνεργασία μεταξύ του Καναδικού Ινστιτούτου στην Ελλάδα και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Η ομάδα περιλαμβάνει αρχαιολόγους, γεωλόγους, ανθρωπολόγους, από την Ελλάδα, τον Καναδά, τη Γαλλία, τη Σερβία, την Τουρκία, τη Βρετανία και τις ΗΠΑ.
Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του Αρχαιολογικού Προγράμματος Στελίδας Νάξου,η Στελίδα, 3 χλμ νοτιοδυτικά της Χώρας, συνιστά ένα σπάνιο γεωλογικό φαινόμενο στο Αιγαίο, ένας λόφος ύψους 152 μέτρων αποτελούμενος από πυριτόλιθο. Η πέτρα αυτή,όταν σπάσει σε μικρότερα κομμάτια σχηματίζει αιχμηρές και ανθεκτικές πλευρές, γεγονός που την καθιστούσε ιδανική για κατασκευή εργαλείων πριν την εισαγωγή της μεταλλουργίας πριν από 7.000 χρόνια.
Η θέση αναφέρεται για πρώτη φορά το 1981 από Γάλλους αρχαιολόγους, οι οποίοι εντόπισαν σαφείς ενδείξεις ότι η Στελίδα αποτελούσε ένα προϊστορικό λατομείο πυριτόλιθου και εργαστήριο κατασκευής λίθινων εργαλείων.
Η παλαιότητα του αρχαιολογικού χώρου αποτελεί ερωτηματικό από παλιά, καθώς τα εργαλεία που έχουν βρεθεί εκεί δεν μοιάζουν με αυτά των γνωστών κυκλαδικών οικισμών της Νεολιθικής Περιόδου και της Εποχής του Χαλκού (πριν από 7.000 – 3.200 χρόνια).
Όταν ανακαλύφθηκε η Στελίδα το 1981, οι παλαιότερες θέσεις των Κυκλάδων, όπως η Γρόττα και το Σπήλαιο του Ζα στη Νάξο, ήταν μόλις 7.000 ετών. Νέες έρευνες στα ελληνικά νησιά ξαναγράφουν αυτή την ιστορία, υποστηρίζοντας την ύπαρξη πρωιμότερης ανθρώπινης δραστηριότητας στην Κρήτη και στη Μήλο. Όπως τονίζεται στην ιστοσελίδα του προγράμματος, εάν αυτές οι προτάσεις επαληθευθούν, θα μπορούσαν να αλλάξουν την παγκόσμια ιστορία, καθώς, όπως προαναφέρθηκε, οι επιστήμονες υποστηρίζουν για πολύ καιρό ότι μόνο οι σύγχρονοι άνθρωποι (Homo sapiens) ήταν σε θέση να κατασκευάσουν πλωτά μέσα και να αποικίσουν τα νησιά.
Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού αναγνώρισε την σημαντικότητα της Στελίδας, κηρύσσοντας την προστατευμένη περιοχή το 2000.
ΠΗΓΗ: huffingtonpost.gr
